กรุงเทพฯ – ข่าวดีสำหรับคนไทยและวงการประวัติศาสตร์ เมื่อสหรัฐอเมริกา โดยพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก ได้แจ้งกรมศิลปากรของไทยว่า พร้อมส่งคืนโบราณวัตถุสำคัญในกลุ่มประโคนชัย จำนวน 4 รายการ ซึ่งเป็นประติมากรรมที่ถูกลักลอบนำออกนอกประเทศไปตั้งแต่ปี พ.ศ. 2507 ขณะนี้กรมศิลปากรกำลังเร่งประสานงานเพื่อนำสมบัติชาติเหล่านี้กลับคืนสู่แผ่นดินแม่

นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร เปิดเผยเมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2568 ว่า ได้รับแจ้งอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 26 เมษายน ที่ผ่านมา จากนายเดวิด เคลเลอร์ เจ้าหน้าที่สืบสวน สำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิ (Homeland Security Investigation) ของสหรัฐอเมริกา

เนื้อหาในหนังสือแจ้งระบุว่า พิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา ได้ดำเนินการถอดถอนโบราณวัตถุประติมากรรมกลุ่มประโคนชัย หรือ ประติมากรรมจากเขาปลายบัด 2 ออกจากทะเบียนของพิพิธภัณฑ์โดยสมบูรณ์แล้ว จำนวน 4 รายการ เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการส่งคืนให้กับประเทศไทย

โบราณวัตถุทั้ง 4 รายการที่กำลังจะกลับคืนสู่ประเทศไทยนี้ ประกอบด้วย พระโพธิสัตว์ จำนวน 3 รายการ และพระพุทธรูป จำนวน 1 รายการ ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มประติมากรรมที่มีแหล่งค้นพบในอำเภอประโคนชัย (ปัจจุบันอยู่ในเขตอำเภอเฉลิมพระเกียรติ) จังหวัดบุรีรัมย์

ประติมากรรมกลุ่มนี้ถูกลักลอบนำออกจากประเทศไทยไปตั้งแต่ปี พ.ศ. 2507 และได้ไปตกอยู่ในความครอบครองของเอกชนและพิพิธภัณฑ์หลายแห่งในต่างประเทศมาเป็นเวลานาน

การส่งคืนครั้งนี้เกิดขึ้นหลังจากมีหลักฐานเพิ่มเติมยืนยันว่า โบราณวัตถุกลุ่มดังกล่าว นายดักลาส แลตช์ฟอร์ด นายหน้าค้าโบราณวัตถุชาวต่างชาติที่เสียชีวิตไปแล้ว เป็นผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการลักลอบขุดไปจากบริเวณปราสาทเขาปลายบัด 2

ด้วยความพยายามของคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย ซึ่งได้รวบรวมข้อมูลโบราณวัตถุกลุ่มประโคนชัยที่จัดแสดงหรือเก็บรักษาในพิพิธภัณฑ์ของสหรัฐอเมริกา และส่งมอบข้อมูลดังกล่าวให้นายเดวิด เคลเลอร์ เจ้าหน้าที่สืบสวน HSI ช่วยดำเนินการติดตามกลับสู่ประเทศไทยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2560 ทำให้เกิดความคืบหน้าในครั้งนี้

นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร กล่าวเน้นย้ำถึงขั้นตอนต่อไปว่า ทางกรมศิลปากรจะเร่งประสานงานกับสำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิ (HSI) และสถานกงสุลไทย ณ นครลอสแอนเจลิส เพื่อหารือร่วมกับทางพิพิธภัณฑ์ศิลปะเอเชีย ซานฟรานซิสโก เกี่ยวกับรายละเอียดขั้นตอนและวิธีการที่เหมาะสมในการนำโบราณวัตถุทั้ง 4 รายการนี้กลับคืนสู่ประเทศไทยอย่างปลอดภัยและสมบูรณ์โดยเร็วที่สุด

การกลับคืนของโบราณวัตถุกลุ่มประโคนชัยทั้ง 4 รายการนี้ ถือเป็นความสำเร็จครั้งสำคัญของประเทศไทยในการติดตามทวงคืนสมบัติชาติที่ถูกลักลอบนำออกไป และสะท้อนถึงความร่วมมืออันดีระหว่างประเทศไทยและสหรัฐอเมริกาในการต่อต้านการค้าโบราณวัตถุผิดกฎหมาย