อุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทยกำลังเผชิญความท้าทายครั้งใหญ่ หลังจีนประกาศนโยบายคืนภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT Refund) สูงถึง 13% พร้อมมาตรการดึงดูดนักท่องเที่ยวต่างชาติอื่นๆ หวังดึงเม็ดเงินเข้าประเทศ ทำให้ภาคเอกชนท่องเที่ยวไทยออกโรงเตือน รัฐบาลต้องเร่งปรับตัว หวั่นไทยเสียเปรียบในการแข่งขันระดับโลก

น.ส.นัทรียา ทวีวงศ์ ปลัดกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา เปิดเผยว่า ต้องยอมรับว่าการลดลงของจำนวนนักท่องเที่ยวจีนที่เดินทางมาไทยสร้างความกังวลให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพราะภาคการท่องเที่ยวถือเป็นเครื่องจักรสำคัญตัวสุดท้ายที่จะนำเงินตราต่างประเทศเข้าสู่ไทย

สิ่งที่น่ากังวลไม่แพ้จำนวนนักท่องเที่ยวจีนที่ลดลง และสู้กับญี่ปุ่นและเวียดนามไม่ได้ในบางมิติ คือ จีนมีนโยบายกระตุ้นการท่องเที่ยวในประเทศอย่างแข็งขัน และกำลังเร่งดึงดูดนักท่องเที่ยวต่างประเทศจากทั่วโลกเข้าสู่ประเทศ

“ขณะนี้ จีนคืนเงินภาษีมูลค่าเพิ่ม 13% ให้กับนักท่องเที่ยวต่างชาติ ที่เดินทางท่องเที่ยวในจีนและช้อปปิ้ง โดยระบบคืนภาษีมีการอำนวยความสะดวกให้กับนักท่องเที่ยว ให้ง่าย สะดวก และรวดเร็ว เพื่อดึงดูดให้นักท่องเที่ยวช้อปปิ้ง กิน ใช้ในประเทศจีน” น.ส.นัทรียา กล่าว

ด้าน น.ส.ฐาปนีย์ เกียรติไพบูลย์ ผู้ว่าการการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) กล่าวเสริมว่า การซื้อของปลอดภาษี (Duty Free) และการคืนภาษีแวตให้กับนักท่องเที่ยวต่างประเทศได้ถูกรวมอยู่ในนโยบายอำนวยความสะดวกในการเดินทาง ซึ่งมีการหารือกันมาตั้งแต่ปี 2567 ล่าสุดจีนก็ใช้มาตรการนี้เพื่อเพิ่มการใช้จ่ายในประเทศเช่นกัน รัฐบาลไทยภายใต้การดูแลของกระทรวงการคลังกำลังอยู่ระหว่างการศึกษาเรื่องนี้ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าทุกวันนี้จีนกลายเป็นคู่แข่งด้านการท่องเที่ยวรายใหม่ของโลก ไม่ใช่แค่ประเทศไทย หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงควรให้ความร่วมมือและช่วยกันแก้ไขอุปสรรคที่เกิดขึ้นร่วมกัน

ขณะที่ นายอดิษฐ์ ชัยรัตนานนท์ เลขาธิการกิตติมศักดิ์ สมาคมไทยธุรกิจการท่องเที่ยว (แอตต้า) แสดงความเห็นว่า การที่จีนเร่งคืนภาษีแวตให้นักท่องเที่ยวในอัตราสูงถึง 13% เพื่อจูงใจให้นักท่องเที่ยวใช้จ่ายผ่านช่องทางที่สะดวกมากขึ้นนั้น หากรัฐบาลไทยตอบสนองช้าเกินไป ไทยอาจสูญเสียความสามารถในการแข่งขันด้านการท่องเที่ยวไปได้

นายอดิษฐ์ เสนอว่า ประเทศไทยควรพิจารณาใช้นโยบายที่คล้ายคลึงกัน โดยเฉพาะการคืนภาษีทันที ณ จุดซื้อสินค้า (Instant VAT Refund) ซึ่งจะกระตุ้นให้นักท่องเที่ยวกล้าที่จะใช้จ่ายมากขึ้นในระหว่างการเดินทาง และอาจส่งผลให้การใช้จ่ายต่อหัวของนักท่องเที่ยวเพิ่มสูงขึ้นในที่สุด

ตั้งแต่ต้นปีนี้ จีนได้ดำเนินนโยบายการท่องเที่ยวที่แข็งขันมากขึ้น นอกจากการคืนภาษีแล้ว รัฐบาลจีนยังอนุญาตให้พลเมืองจาก 54 ประเทศอยู่ต่อได้นานสูงสุด 240 ชั่วโมง หรือ 10 วัน โดยใช้นโยบายการผ่านแดนโดยไม่ต้องมีวีซ่า (Visa-free Transit) ซึ่งช่วยดึงดูดนักท่องเที่ยวได้มากขึ้นอย่างเห็นได้ชัด

สำหรับ ญี่ปุ่น ซึ่งปัจจุบันเป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมของชาวจีนในเอเชีย ก็ใช้ระบบช้อปปิ้งปลอดภาษีเช่นกัน แม้ว่ารัฐบาลญี่ปุ่นกำลังเตรียมเปลี่ยนระบบนี้ให้เป็นระบบคืนเงินภาษีในปีหน้าก็ตาม รายงานของ Global Blue บริษัทที่ทำการคืนภาษีช้อปปิ้งเพื่อการท่องเที่ยว ระบุว่า การใช้จ่ายปลอดภาษีในญี่ปุ่นฟื้นตัวขึ้นถึง 219% ในเดือนมีนาคมปีนี้ เมื่อเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันในปี 2562 โดยส่วนใหญ่มาจากนักท่องเที่ยวจีน ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนถึง 50% ของการใช้จ่ายปลอดภาษีทั้งหมด

สถานการณ์นี้จึงเป็นสัญญาณเร่งด่วนให้ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวไทยต้องทำงานร่วมกันเพื่อหาทางรับมือและเสริมสร้างศักยภาพในการแข่งขันของประเทศในตลาดโลก