บุรีรัมย์ – คุณตาสมัคร พรหมลักษณ์ วัย 83 ปี หนึ่งในคณะผู้ขุดพบประติมากรรมสัมฤทธิ์ “โพธิสัตว์ประโคนชัย” เมื่อ 50 ปีก่อน เปิดใจเล่าเหตุการณ์วันฝันเห็นที่ซ่อนสมบัติ ก่อนพบกรุโบราณวัตถุจำนวนมาก แต่สุดท้ายถูกบังคับขายในราคา 1.1 แสนบาท เผยดีใจอย่างยิ่งหากได้เห็นโบราณวัตถุอันทรงคุณค่าชุดนี้กลับคืนสู่มาตุภูมิอีกครั้ง

จากกรณีที่ ดร.ดำรง ลีนานุรักษ์ อดีตรองอธิการบดี มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้เปิดเผยถึงความคืบหน้าในการติดตามโบราณวัตถุสำคัญของไทยกลับคืน โดยเฉพาะประติมากรรมสัมฤทธิ์ “โพธิสัตว์ประโคนชัย” จำนวน 4 องค์ ซึ่งปัจจุบันอยู่ในความครอบครองของ San Francisco Asian Art Museum (SFAAM) ประเทศสหรัฐอเมริกา และมีแนวโน้มว่าจะมีการพิจารณาถอนสถานะการครอบครองเพื่อส่งคืนประเทศไทย ตามการดำเนินการของหน่วยสืบสวนเพื่อความมั่นคงแห่งมาตุภูมิของสหรัฐฯ (Homeland Security Investigations: HSI) และอัยการกลาง ซึ่งโบราณวัตถุชุดนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายการโบราณวัตถุ 32 รายการที่รัฐบาลไทยยื่นเรื่องขอคืนอย่างเป็นทางการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2562

เป็นที่ทราบกันดีว่า โบราณวัตถุชุด “ประโคนชัย” นี้ มีที่มาจากการลักลอบขุดโดยชาวบ้านในพื้นที่ และมีการส่งออกไปยังต่างประเทศ โดยผ่านนายดักลาส แลชฟอร์ด (Dauglash Latchford) ซึ่งเป็นที่รู้จักในวงการค้าโบราณวัตถุ

ผู้สื่อข่าวได้เดินทางไปยัง ต.สำโรงใหม่ อ.ละหานทราย จ.บุรีรัมย์ เพื่อพูดคุยกับนายสมัคร พรหมลักษณ์ อายุ 83 ปี ซึ่งเป็นหนึ่งในคณะจำนวน 6 คน ที่ได้ร่วมกันขุดพบโบราณวัตถุชุดนี้ โดยคุณตาสมัครถือเป็นหนึ่งในผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่จากเหตุการณ์ในครั้งนั้น

คุณตาสมัคร เล่าย้อนไปถึงช่วงประมาณปี พ.ศ. 2516-2517 ว่า ในครั้งแรกมีคนชวนไปขุดหาสมบัติที่บริเวณเขาปลายบัด ใกล้บ้านโคกเมือง ต.จรเข้มาก อ.ประโคนชัย จ.บุรีรัมย์ แต่ก็ยังไม่พบสิ่งใด จนกระทั่งตนได้ฝันเห็นจุดที่ซ่อนของโบราณ จึงได้ชวนพวกรวม 6 คน ซึ่งมีภรรยาของตนรวมอยู่ด้วย กลับไปขุดตามความฝัน

“พอไปถึงจุดที่ฝันไว้ พอเริ่มขุด ก็พบของโบราณจำนวนมาก เป็นกรุใหญ่เลย พวกผมก็พากันเอามาเก็บไว้ที่บ้าน” คุณตาสมัคร เล่า

หลังจากนั้นไม่นาน ได้มีเสี่ยผู้กว้างขวางในพื้นที่ มาขอซื้อโบราณวัตถุทั้งหมดที่ขุดได้ในราคา 110,000 บาท แต่คณะของคุณตาสมัครตัดสินใจไม่ขาย เพราะมีคนร่วมขุดหลายคน และต้องการเก็บรักษาไว้ แต่ท้ายที่สุด เสี่ยคนดังกล่าวได้มาข่มขู่ว่า หากไม่ขายจะแจ้งตำรวจ ทำให้พวกตนเกิดความกลัวและยอมจำใจขายไปในที่สุด เงินที่ได้ก็นำมาแบ่งกัน หลังจากนั้นก็ไม่เคยทราบข่าวคราวของโบราณวัตถุชุดนี้อีกเลย จนกระทั่งลูกสาวได้เล่าถึงเรื่องนี้ให้ฟังอยู่เสมอ

คุณตาสมัคร กล่าวด้วยน้ำเสียงตื้นตันว่า พอได้ทราบข่าวว่าโบราณวัตถุที่ตนเคยขุดพบไปอยู่ต่างประเทศ และมีโอกาสที่ประเทศไทยจะได้กลับคืนมา ก็รู้สึกดีใจเป็นอย่างมาก เพราะสิ่งเหล่านี้ถือเป็นสมบัติของชาติ ของคนไทยทุกคน ยอมรับว่าสมัยก่อนยังไม่มีความรู้ ไม่ได้คิดว่าจะมีคนนำไปขายต่อถึงต่างประเทศ หาก “โพธิสัตว์ประโคนชัย” ได้กลับคืนมาจริง ๆ ก็อยากจะไปดูด้วยตาของตัวเองให้แน่ใจ

ด้าน น.ส.พลอยไพลิน พรมลักษณ์ อายุ 37 ปี ลูกสาวของคุณตาสมัคร กล่าวเสริมว่า ตนได้ยินเรื่องราวการขุดพบสมบัติของพ่อมาตั้งแต่เด็ก ทำให้รู้สึกผูกพันและอยากเห็นโบราณวัตถุชุดนี้กลับคืนสู่ประเทศไทย ส่วนตัวเชื่อว่าพ่อมีบุญที่ได้เป็นผู้ขุดพบ ขณะที่เพื่อนคนอื่น ๆ ที่ร่วมไปด้วยกันกลับไม่เจอสิ่งใด หากโบราณวัตถุเหล่านี้กลับมาถึงเมืองไทยจริง ก็จะพาคุณพ่อไปชมอย่างแน่นอน

นับเป็นเรื่องราวทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่น่าติดตามอย่างยิ่ง และเป็นกำลังใจให้การติดตามโบราณวัตถุอันทรงคุณค่าของไทยกลับคืนสู่มาตุภูมิสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี