กรมโยธาธิการและผังเมือง จัดพิธีน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เนื่องในวันคล้ายวันประสูติ ครบรอบ 162 ปี เพื่อรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณของ ‘สมเด็จครู’ ผู้ทรงวางรากฐานงานช่างและพัฒนาเมือง พร้อมสานต่อพระปณิธานเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน

เมื่อวันที่ 28 เมษายน 2568 เวลา 08.30 น. ณ กรมโยธาธิการและผังเมือง ถนนพระรามที่ 6 นายพงษ์นรา เย็นยิ่ง อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง เป็นประธานในพิธีน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เนื่องในวันคล้ายวันประสูติ ครบรอบ 162 ปี

ภายในพิธี มีบุคคลสำคัญเข้าร่วม อาทิ หม่อมหลวงตรีจักร จิตรพงศ์ พระญาติราชสกุลจิตรพงศ์, ดร. พงศ์รัตน์ ภิรมย์รัตน์ อดีตอธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง ซึ่งปัจจุบันดำรงตำแหน่งที่ปรึกษารองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย, นายพรพจน์ เพ็ญพาส อธิบดีกรมที่ดิน รวมถึงผู้บริหาร ข้าราชการ พนักงานราชการ ลูกจ้าง และบุคลากรของกรมโยธาธิการและผังเมือง โดยพร้อมใจกันน้อมรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณของ ‘สมเด็จครู’ ผู้ทรงพระปรีชาด้วยพระวิริยอุตสาหะในการพัฒนาบ้านเมืองให้มีความศิวิไลซ์ ในฐานะ ‘นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม’

นายพงษ์นรา เย็นยิ่ง อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง กล่าวว่า กรมโยธาธิการและผังเมือง มีรากฐานและวิวัฒนาการมาตั้งแต่ พ.ศ. 2432 เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนา ‘กรมโยธาธิการ’ ขึ้น ต่อมาได้ยกฐานะเป็น ‘กระทรวงโยธาธิการ’ ใน พ.ศ. 2435 โดยมี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ซึ่งทรงมีความรู้ความสามารถโดดเด่นทั้งด้านงานช่างและศิลปกรรม ทรงดำรงตำแหน่งอธิบดีและเสนาบดีพระองค์แรก มีหน้าที่ควบคุมดูแลงานโยธาธิการและการก่อสร้างทั่วประเทศ ทำให้ทรงต้องศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมทั้งงานช่างแบบโบราณและสมัยใหม่ ด้วยพระปรีชาสามารถนี้เอง ทำให้ทรงได้รับการขนานนามจากเจ้านายพระบรมวงศานุวงศ์ว่า ‘นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม’ และทรงได้รับคำยกย่องว่าเป็น ‘สมเด็จครู’ ของงานช่างทั้งปวง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงมีบทบาทสำคัญในการวางรากฐานการพัฒนากรุงเทพฯ ให้มีความทันสมัย โดยเฉพาะการก่อสร้างถนนและสะพาน ทรงกำหนดให้กรมโยธาธิการมีหน้าที่ครอบคลุมตั้งแต่การออกแบบ ทำแผนที่ ปักปันที่ดิน กำหนดงบประมาณ ดำเนินการก่อสร้าง และควบคุมดูแลให้เป็นไปตามหลักวิชาการ รวมถึงการซ่อมแซม

ผลงานสำคัญในยุคที่ทรงดำรงตำแหน่ง ได้แก่ โครงการก่อสร้างถนนในเขตอำเภอสำเพ็งรวม 18 สาย อาทิ ถนนเยาวราช ถนนจักรวรรดิ รวมถึงถนนสายสำคัญอื่นๆ เช่น ถนนราชดำเนินกลาง และถนนราชดำเนินนอก ซึ่งก่อสร้างในปี พ.ศ. 2442 ถนนเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยรองรับการเติบโตทางเศรษฐกิจของพระนคร แต่ยังสร้างความสวยงามแก่บ้านเมือง และอำนวยความสะดวกในการเดินทางและการค้าขาย ทำให้เกิดการขยายตัวของชุมชนออกไปจากใจกลางเมือง เป็นการขยายอาณาเขตของพระนครให้กว้างขวางขึ้น นอกจากนี้ ถนนและสะพานที่สร้างขึ้นยังเป็นปัจจัยสำคัญในการเผยแพร่วัฒนธรรมและความเจริญจากเมืองหลวงออกไปยังหัวเมืองต่างๆ อีกด้วย

เพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณและพระปรีชาสามารถของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ผู้ทรงเป็นต้นแบบในการทำความดีเพื่อสังคมส่วนรวม กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดสร้างพระอนุสาวรีย์ประดิษฐาน ณ บริเวณด้านหน้ากรมฯ ถนนพระรามที่ 6 โดยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดเมื่อวันที่ 27 กันยายน 2550

กรมโยธาธิการและผังเมืองได้จัดงานวันคล้ายวันประสูติของพระองค์ท่านเป็นประจำทุกปีอย่างต่อเนื่อง และในโอกาสครบรอบ 162 ปีนี้ (28 เมษายน 2568) คณะผู้บริหารและบุคลากรของกรมฯ ได้ตั้งจิตมั่นที่จะดำเนินงานด้านช่างและศิลปะวิทยาการตามแบบอย่าง ‘สมเด็จครู’ ที่ได้ทรงริเริ่มไว้ และขอสืบสานพระปณิธานในการร่วมกันสร้างสรรค์พัฒนาเมืองให้มีความงดงาม เจริญรุ่งเรือง เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชนคนไทยอย่างยั่งยืนสืบไป