กรุงเทพฯ – เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม ที่ผ่านมา ณ มติชนอคาเดมี เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ ร่วมกับกลุ่มเพื่อนของศาสตราจารย์ พิเศษ ดร.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ จัดงานฉลองเนื่องในโอกาสครบรอบอายุ 84 ปี ท่ามกลางบุคคลสำคัญจากหลากหลายแวดวงที่มาร่วมแสดงความยินดีและร่วมเสวนาเพื่อยกย่องคุณูปการของท่าน

บรรยากาศภายในงานเต็มไปด้วยความอบอุ่นและคึกคัก โดยมีผู้บริหารในเครือมติชน นำโดย นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน), นางสาวปานบัว บุนปาน ประธานกรรมการ บมจ. มติชน และนายปราปต์ บุนปาน กรรมการผู้จัดการ บมจ. มติชน ให้การต้อนรับผู้ร่วมงานอย่างเป็นกันเอง

ไฮไลท์สำคัญของงานคือช่วงเสวนาในหัวข้อ ’84 ปี ชาญวิทย์ เกษตรศิริ กับสังคมการเมืองสยามประเทศไทยและอุษาคเนย์’ ดำเนินรายการโดย นายอดิศักดิ์ ศรีสม โดยมีนักวิชาการและผู้ทรงคุณวุฒิร่วมแสดงทัศนะมากมาย

ศาสตราจารย์ ดร. ธงชัย วินิจจะกูล นักประวัติศาสตร์ชื่อดัง กล่าวในวงเสวนาว่า ศ.พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ เป็นผู้ที่มีความหวังอย่างแรงกล้าต่อสังคม โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ ท่านตื่นเต้นกับความฝันของเยาวชนที่อยากเห็นความเปลี่ยนแปลง แม้จะไม่สำเร็จตามที่คาดหวัง แต่ความหวังของท่านไม่เคยดับลง เพราะถูกหล่อเลี้ยงด้วยความฝันของคนรุ่นแล้วรุ่นเล่า ศ.ดร. ธงชัย ยังชี้ให้เห็นว่า ศ.พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ แตกต่างจากอดีตอธิการบดีธรรมศาสตร์หลายท่าน ตรงที่ไม่เข้าไปมีบทบาทในสภามหาวิทยาลัยหรือกรรมการรัฐวิสาหกิจ ซึ่งสะท้อนถึงอุดมการณ์ที่ไม่แสวงหาอำนาจ

ด้าน รองศาสตราจารย์ ดร.นันทนา นันทวโรภาส สมาชิกวุฒิสภา กล่าวถึง ศ.พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ ว่าเป็นครูที่สามารถไหว้ได้อย่างสนิทใจจากจิตวิญญาณ เป็นผู้ที่พัฒนาตนเองอยู่ตลอดเวลา และเป็น ‘ผู้ตื่นรู้แห่งยุคสมัย’ ท่านมองประวัติศาสตร์ไทยในบริบทของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไม่แบ่งแยกและไม่ยกตนข่มท่าน อีกทั้งยังมีความสามารถพิเศษในการเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ที่ซับซ้อนให้เข้าใจง่าย และทำให้เรื่องราวที่เหมือนตายไปแล้วกลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง

รองศาสตราจารย์ ดร.ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ เล่าถึงประสบการณ์ที่ได้เรียนรู้จาก ศ.พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ ทั้งในและนอกห้องเรียน โดยเฉพาะการที่อาจารย์พาไปพบปะผู้คนหลากหลาย การถกเถียงในหมู่นักวิชาการ และการท่องเที่ยวไปยังสถานที่ทางประวัติศาสตร์ ซึ่งช่วยเปิดโลกทัศน์และเป็นส่วนสำคัญในการเติบโตทางวิชาการของตนเอง นอกจากนี้ยังได้เรียนรู้กระบวนการทำหนังสือที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และสังคม

รองศาสตราจารย์ ดร.ประจักษ์ ก้องกีรติ อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้กล่าวถึงคุณูปการ 3 ด้านที่โดดเด่นของ ศ.พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ ได้แก่ การสร้างลูกศิษย์ในวงวิชาการ ซึ่งถือเป็นคุณูปการที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เพราะไม่ใช่ทุกคนที่จะสามารถสร้างนักวิชาการรุ่นใหม่ได้มากมายเท่าท่าน ด้านที่สองคือ การวางรากฐานให้การศึกษาเกี่ยวกับประเทศเพื่อนบ้านในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อุษาคเนย์) ให้เป็นรูปธรรมและเป็นที่ยอมรับในสังคมไทย โดยผ่านทั้งผลงานวิชาการและการพานักศึกษาไปสัมผัสสถานที่จริง เพื่อสร้างแรงบันดาลใจและป้องกันการติดกับดักชาตินิยม และด้านสุดท้ายคือ การเชื่อมโลกประวัติศาสตร์จากหอคอยงาช้างสู่สังคมวงกว้าง ทำให้ประวัติศาสตร์มีเสน่ห์ และเตือนให้ผู้คนเท่าทันประวัติศาสตร์ ไม่ลุ่มหลงอดีต แต่เรียนรู้เรื่องการเปลี่ยนแปลง

นายธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ประธานคณะก้าวหน้า กล่าวว่า แม้ตนจะไม่ได้เป็นลูกศิษย์ในห้องเรียน แต่ก็เป็นลูกศิษย์ผ่านตัวอักษร เนื่องจากเป็นผู้สนใจงานด้านสังคมศาสตร์และได้อ่านหนังสือของท่าน ซึ่งส่งอิทธิพลทางความคิดอย่างมาก โดยมองว่า ศ.พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ มีคุณูปการ 3 อย่าง คือ 1. การปฏิวัติการศึกษาประวัติศาสตร์ระดับอุดมศึกษา 2. การฟื้นฟูความทรงจำเกี่ยวกับการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 ของนายปรีดี พนมยงค์ และคณะราษฎร 3. การปลูกและสืบต่อเมล็ดพันธุ์แห่งความหวังให้กับคนรุ่นต่อไป

งานฉลองครบรอบ 84 ปี ครั้งนี้จึงเป็นโอกาสสำคัญที่แวดวงวิชาการและสังคมไทยได้ร่วมกันยกย่อง ศาสตราจารย์ พิเศษ ดร. ชาญวิทย์ เกษตรศิริ ในฐานะนักวิชาการผู้เปี่ยมด้วยอุดมการณ์ ผู้ทุ่มเทให้กับการสร้างความรู้ การสร้างคน และการเชื่อมโยงโลกแห่งการศึกษาเข้ากับความเข้าใจในสังคมอย่างแท้จริง