ม้าน้ำ…สัตว์ทะเลที่มีรูปลักษณ์อันเป็นเอกลักษณ์ และมีความสำคัญต่อระบบนิเวศ กำลังเผชิญกับภัยคุกคามครั้งใหญ่จากจำนวนประชากรในธรรมชาติที่ลดลงอย่างน่าใจหาย จนเข้าขั้นวิกฤตใกล้สูญพันธุ์ สถานการณ์นี้เกิดจากความต้องการที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งเพื่อใช้เป็นยาแผนโบราณ, ของประดับตกแต่ง, หรือแม้กระทั่งพวงกุญแจ ทำให้เกิดการจับม้าน้ำจากธรรมชาติเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในตลาดต่างประเทศ เช่น จีน ฮ่องกง ไต้หวัน และสิงคโปร์

ด้วยเหตุดังกล่าว ม้าน้ำจึงถูกขึ้นบัญชีในบัญชีหมายเลข 2 ของอนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES) ซึ่งหมายความว่าการค้าขายสามารถทำได้ แต่ต้องอยู่ภายใต้การควบคุมและกำกับดูแลอย่างเข้มงวด

เพื่อรับมือกับปัญหานี้และเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาส กรมประมงของประเทศไทย ได้ริเริ่มโครงการสำคัญ โดยร่วมมือกับภาคเอกชน ผลักดันการเพาะเลี้ยงม้าน้ำเชิงพาณิชย์ให้เป็นอีกหนึ่งทางเลือกในการสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร พร้อม ๆ กับช่วยลดแรงกดดันจากการจับม้าน้ำในธรรมชาติ

ล่าสุด กรมประมงได้จัดอบรมเข้มข้นให้กับกลุ่มเกษตรกรจำนวน 40 รายใน 5 จังหวัดชายฝั่งทะเลอันดามัน ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพ โดยเนื้อหาการอบรมครอบคลุมตั้งแต่เทคนิคการเพาะเลี้ยงที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ การแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า การตลาดและการส่งออก รวมถึงกฎระเบียบและข้อบังคับทางการค้าระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับสัตว์ป่าคุ้มครองตามบัญชี CITES

ปัจจุบัน ประเทศไทยมีความก้าวหน้าในการเพาะเลี้ยงม้าน้ำได้หลายชนิดที่พบในน่านน้ำไทยและเป็นที่ต้องการของตลาด โดยเฉพาะ ม้าน้ำหนาม (Spiny Seahorse), ม้าน้ำดำ (Black Seahorse), และม้าน้ำสามจุด (Three-spot Seahorse) การเพาะเลี้ยงชนิดเหล่านี้ทำได้สำเร็จในเชิงพาณิชย์แล้ว

กรมประมงเชื่อมั่นว่า โครงการนี้จะช่วยให้เกษตรกรไทยสามารถขยายขนาดการผลิตม้าน้ำเพาะเลี้ยงได้มากขึ้น ซึ่งนอกจากจะตอบสนองความต้องการของตลาดโลก โดยเฉพาะตลาดขนาดใหญ่อย่างประเทศจีนแล้ว ยังเป็นการสร้างงาน สร้างรายได้ที่ยั่งยืนให้กับคนในพื้นที่ และที่สำคัญที่สุด คือการมีส่วนช่วยในการอนุรักษ์ประชากรม้าน้ำในธรรมชาติไม่ให้สูญพันธุ์ไปในที่สุด ถือเป็นแนวทางที่ win-win ทั้งด้านเศรษฐกิจและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมทางทะเล