เจนีวา, สวิตเซอร์แลนด์ – องค์การการค้าโลก (WTO) เดินหน้าเตรียมการสู่การประชุมระดับรัฐมนตรีครั้งที่ 14 (MC14) ที่จะมีขึ้น ณ กรุงยาอุนเด ประเทศแคเมอรูน ในเดือนมีนาคม 2569 พร้อมเผชิญหน้ากับความท้าทายสำคัญอย่างความตึงเครียดทางการค้าโลก โดยล่าสุดมีกำหนดจัดประชุมระดับเอกอัครราชทูตแบบไม่เป็นทางการในวันที่ 19 พฤษภาคมนี้ เพื่อหารือแนวทางการตอบสนองต่อสถานการณ์ดังกล่าว

นางพิมพ์ชนก พิตต์ฟีลด์ เอกอัครราชทูต ผู้แทนถาวรไทยประจำองค์การการค้าโลกและองค์การทรัพย์สินทางปัญญาโลก เปิดเผยถึงความคืบหน้าล่าสุด หลังการประชุมเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม 2568 ซึ่ง WTO ได้ประเมินความก้าวหน้าการเจรจาประเด็นสำคัญต่างๆ และหารือแผนงานเตรียมการสู่การประชุม MC14 โดยละเอียด ภายใต้แผน “Road to Yaoundé” ที่นำเสนอโดยนาง Ngozi Okonjo-Iweala ผู้อำนวยการใหญ่ WTO แผนดังกล่าวเน้นการเร่งรัดการทำงานในกรุงเจนีวาเป็นหลัก ก่อนถึงการประชุมใหญ่ และตั้งเป้ากำหนดขอบเขตการประชุม MC14 ให้ชัดเจนภายในเดือนธันวาคม 2568

ประเด็นหลักที่สมาชิกหลายประเทศให้ความสำคัญและผลักดันในการเจรจา ได้แก่ การปฏิรูป WTO ซึ่งครอบคลุมถึงการปรับปรุงกลไกการเจรจา การฟื้นฟูกลไกระงับข้อพิพาทที่ปัจจุบันประสบปัญหา และการเพิ่มความโปร่งใสในการดำเนินงาน นอกจากนี้ ยังมีการเน้นย้ำถึงความสำคัญของการรักษาสิทธิพิเศษของประเทศกำลังพัฒนาและประเทศพัฒนาน้อยที่สุด (LDCs) หรือ Special and Differential Treatment (S&DT) โดยยืนยันว่าการปฏิรูปจะต้องไม่กระทบต่อสิทธิพิเศษเหล่านี้ในการปฏิบัติตามพันธกรณี รวมถึงการรักษาพื้นที่นโยบายในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมให้สอดคล้องกับบริบทของแต่ละประเทศ

นอกจากประเด็นการปฏิรูปแล้ว สมาชิก WTO ยังต้องการเห็นผลลัพธ์ที่จับต้องได้จากการเจรจาด้านการเกษตร ซึ่งเป็นประเด็นที่ซับซ้อนและมีความสำคัญต่อหลายประเทศ รวมถึงการเจรจาความตกลงอุดหนุนประมงในระยะที่ 2 (Phase 2) ซึ่งยังต้องมีการเจรจาในรายละเอียดเกี่ยวกับการอุดหนุนที่ส่งผลให้เกิดการทำประมงเกินขนาดและเกินศักยภาพ

ผู้อำนวยการใหญ่ WTO ยังได้เร่งรัดให้สมาชิกที่ยังไม่ได้ให้สัตยาบันความตกลงอุดหนุนประมงที่เจรจาสำเร็จตั้งแต่การประชุม MC12 เร่งดำเนินการ เนื่องจากยังขาดอีก 14 ประเทศเพื่อให้ความตกลงนี้มีผลบังคับใช้ นอกจากนี้ ยังมีประเด็นอื่น ๆ ที่สมาชิกมุ่งหวังให้เกิดความคืบหน้าและผลลัพธ์ในการประชุม MC14 เช่น การผนวกความตกลงที่ได้จากการเจรจาหลายฝ่าย (Plurilateral Negotiations) อย่างความตกลงการอำนวยความสะดวกการค้าและการลงทุน และความตกลงพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ เข้าเป็นส่วนหนึ่งของความตกลง WTO หลัก

ประเด็นที่ได้รับความสนใจเป็นพิเศษท่ามกลางสถานการณ์โลกที่เผชิญความผันผวนและตึงเครียดทางการค้า คือ บทบาทของ WTO ในบริบทดังกล่าว ซึ่งประธานคณะมนตรีใหญ่ (General Council Chair) ได้เสนอให้มีการประชุมระดับเอกอัครราชทูตแบบไม่เป็นทางการขึ้นในวันที่ 19 พฤษภาคมนี้ เพื่อเปิดเวทีให้สมาชิกได้หารือถึงผลกระทบจากความตึงเครียดทางการค้า และพิจารณาทิศทางการตอบสนองที่เหมาะสมภายใต้กรอบของ WTO การประชุมนี้ถือเป็นโอกาสสำคัญที่ WTO จะได้สะท้อนบทบาทในฐานะองค์กรหลักที่ดูแลกติกาและเสถียรภาพของระบบการค้าโลก

คณะผู้แทนไทยที่เข้าร่วมการประชุมเมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม ได้ร่วมแสดงความเห็นอย่างสร้างสรรค์ โดยสนับสนุนกลไกการเจรจาและความร่วมมือที่เป็นธรรมและสมดุลในประเด็นสำคัญที่สอดคล้องกับเป้าหมายของประเทศ ทั้งด้านการเกษตร การประมง การค้าและการพัฒนา และการปฏิรูป WTO

การประชุมครั้งล่าสุดและกำหนดการประชุมในวันที่ 19 พฤษภาคมนี้ ถือเป็นหมุดหมายสำคัญที่แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของสมาชิก WTO ในการรักษาและขับเคลื่อนระบบการค้าพหุภาคี รวมถึงเป็นการปูทางสู่การประชุม MC14 ซึ่งจะมีบทบาทสำคัญในการกำหนดทิศทางการค้าโลกในอนาคตที่ซับซ้อนและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว