เมื่อกล่าวถึงวรรณกรรมไทย ชื่อของ สุนทรภู่ ย่อมผุดขึ้นมาเป็นอันดับต้นๆ ด้วยเกียรติคุณที่ได้รับการยกย่องให้เป็น ‘กวีเอกของชาติ’ หรือ ‘กวีสี่แผ่นดิน’ และมักถูกเปรียบเทียบกับ วิลเลียม เชกสเปียร์ (William Shakespeare) ยอดนักเขียนบทละครและกวีเอกของอังกฤษ จากอิทธิพลและคุณูปการอันใหญ่หลวงต่อวงการวรรณกรรมโลก

สุนทรภู่ (พระสุนทรโวหาร) เป็นกวีในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ มีชีวิตอยู่ระหว่างรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผลงานของท่านมีความหลากหลาย ตั้งแต่กลอนนิทาน กลอนนิราศ บทเห่กล่อม ไปจนถึงบทเสภา

ผลงานอมตะที่โลกต้องจารึก

ผลงานชิ้นเอกที่สร้างชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักมากที่สุดคือ ‘พระอภัยมณี’ กลอนนิทานเรื่องยาวที่เต็มไปด้วยจินตนาการ ความแฟนตาซี และตัวละครอันน่าจดจำ ทั้งพระอภัยมณีผู้เป่าปี่สะกดใจ นางผีเสื้อสมุทรผู้มีฤทธิ์ นางเงือกผู้งดงาม และตัวละครอื่นๆ ที่สะท้อนถึงคุณธรรมและปรัชญาชีวิต เช่น สติปัญญา ความรัก การให้อภัย และการเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่น ความลึกซึ้งของเนื้อหาบวกกับความไพเราะของบทกลอน ทำให้พระอภัยมณียังคงเป็นวรรณคดีที่คนไทยทุกเพศทุกวัยสามารถเข้าถึงและเพลิดเพลินได้

นอกจากพระอภัยมณีแล้ว สุนทรภู่ยังมีผลงานประเภท ‘นิราศ’ ที่โดดเด่นและเป็นแบบอย่างให้กวีรุ่นหลังจำนวนมาก นิราศของท่านมักบันทึกการเดินทางพร้อมสอดแทรกอารมณ์ความรู้สึก ทั้งความรัก ความเหงา และความคิดถึงบ้านเกิด ผลงานนิราศที่มีชื่อเสียงได้แก่ ‘นิราศภูเขาทอง’ ที่พรรณนาความรู้สึกเมื่อเดินทางไปนมัสการเจดีย์ภูเขาทองที่อยุธยา และ ‘นิราศเมืองแกลง’ ซึ่งเป็นบันทึกการเดินทางไปบ้านเกิดของบิดาที่จังหวัดระยอง

ภาษาและอารมณ์ที่เข้าถึงใจคน

เสน่ห์อีกประการของสุนทรภู่คือ การใช้ภาษา ท่านเลือกใช้ถ้อยคำที่เรียบง่าย ไม่ซับซ้อน แต่มีความหมายลึกซึ้ง มีจังหวะและความคล้องจองที่ไพเราะ อ่านแล้วติดหู และสามารถเข้าถึงอารมณ์ความรู้สึกของผู้อ่านได้อย่างลึกซึ้ง ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์รัก เศร้า คิดถึง หรือแม้แต่การสอดแทรกข้อคิดคติสอนใจ ทำให้บทประพันธ์ของท่านเป็นที่นิยมในหมู่ประชาชนทั่วไป ไม่จำกัดอยู่แค่ในรั้ววังเท่านั้น

วันสุนทรภู่: วันสำคัญของวงการวรรณกรรมไทย

เพื่อรำลึกถึงคุณูปการอันยิ่งใหญ่ของสุนทรภู่ ทุกวันที่ 26 มิถุนายน ซึ่งตรงกับวันคล้ายวันเกิดของท่าน ได้รับการประกาศให้เป็น ‘วันสุนทรภู่’ ในวันนี้จะมีการจัดกิจกรรมต่างๆ ทั่วประเทศ เช่น การประกวดอ่านทำนองเสนาะ การแสดงเกี่ยวกับผลงานของท่าน และการจัดนิทรรศการ เพื่อเผยแพร่ความรู้และส่งเสริมให้คนไทย โดยเฉพาะเยาวชน ได้ตระหนักถึงความสำคัญของวรรณกรรมไทยและมรดกทางปัญญาที่สุนทรภู่ได้ฝากไว้

การได้เรียนรู้เรื่องราวและผลงานของสุนทรภู่ ไม่เพียงแต่เป็นการทำความรู้จักกับกวีเอกผู้ยิ่งใหญ่ แต่ยังเป็นการสัมผัสกับแก่นแท้ของภาษาไทย วรรณกรรมไทย และวัฒนธรรมไทย ที่ยังคงส่งอิทธิพลและเป็นแรงบันดาลใจให้คนรุ่นหลังมาจนถึงทุกวันนี้