เชียงราย – วันที่ 21 เมษายน 2568 นายชิตวัน ชินอนุวัฒน์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) จังหวัดเชียงราย พรรคประชาชน ได้ให้สัมภาษณ์ถึงสถานการณ์น้ำในแม่น้ำกก ที่กำลังสร้างความเดือดร้อนให้กับชาวบ้าน โดยเฉพาะในอำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย เนื่องจากพบว่าน้ำในแม่น้ำกกมีการปนเปื้อนสารหนู ซึ่งเชื่อว่ามีสาเหตุมาจากการทำเหมืองทองบริเวณต้นแม่น้ำกก ในเขตรัฐฉาน ประเทศพม่า

นายชิตวัน กล่าวว่า ปัญหานี้เกิดขึ้นจากการทำเหมืองทองโดยกลุ่มคนจีนที่ต้นน้ำ ซึ่งข้อมูลเกี่ยวกับการบำบัดน้ำเสียและการดำเนินงานของเหมืองดังกล่าวยังไม่มีความชัดเจน ทำให้สารพิษปนเปื้อนลงสู่แม่น้ำกก

กระทบหนักเศรษฐกิจท่องเที่ยว-สุขภาพชาวบ้าน

สส.เชียงราย รายนี้ระบุว่า ตนได้ลงพื้นที่รับฟังปัญหาของชาวบ้านอย่างต่อเนื่อง พบว่าความเดือดร้อนเกิดขึ้นในหลายมิติ โดยเฉพาะภาคการท่องเที่ยว ซึ่งปกติแล้วในช่วงหน้าร้อน แม่น้ำกกจะเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ มีกิจกรรมล่องแพเปียกและเล่นน้ำ แต่ในปีนี้จำนวนนักท่องเที่ยวลดลงอย่างมาก ทำให้ผู้ประกอบการได้รับความเสียหายอย่างหนัก

นอกจากผลกระทบทางเศรษฐกิจแล้ว ยังมีปัญหาด้านสุขภาพ โดยพบว่ามีประชาชนที่ลงเล่นน้ำแล้วเกิดอาการแพ้ มีผื่นขึ้นตามร่างกาย รวมถึงความกังวลต่อผลกระทบด้านการเกษตร ที่อาจมีสารตกค้างในพืชผลที่ใช้น้ำจากแม่น้ำกกในการเพาะปลูก

นายชิตวัน ย้ำว่า รัฐบาลควรเร่งดำเนินการสร้างระบบเตือนภัยสำหรับแม่น้ำกก โดยถอดบทเรียนจากภัยพิบัติเมื่อ 6 เดือนก่อนที่เกิดเหตุน้ำท่วมหนัก และควรมีระบบแจ้งเตือนระดับน้ำและค่ามาตรฐานคุณภาพน้ำที่ประชาชนสามารถเข้าถึงได้ง่าย เช่นเดียวกับข้อมูลค่าฝุ่น PM2.5 ที่มีแอปพลิเคชันแจ้งเตือน

“คนเชียงรายต้องทุกข์กับปัญหาน้ำท่วมมาอย่างแสนสาหัส ผ่านไปก็เจอฝุ่นพิษ ตอนนี้มองไปแม่ก็น้ำขุ่นอีก อากาศไม่ดี น้ำมีพิษ ใครจะอยากมาเที่ยว” นายชิตวัน กล่าว แสดงความกังวลต่อภาพลักษณ์และผลกระทบระยะยาว

ผู้ประกอบการเรือเดือดร้อนหนัก วอนรัฐเยียวยา

นายจำรัส กำแพงคำ สมาชิกชมรมคนเรือแม่น้ำกก อำเภอเมืองเชียงราย กล่าวเสริมว่า ผู้ประกอบการเรือที่ให้บริการล่องแม่น้ำกกก็ได้รับผลกระทบอย่างหนัก แม้ว่านักท่องเที่ยวที่นั่งเรือจะไม่ได้สัมผัสน้ำโดยตรง แต่ข่าวสารเรื่องน้ำปนเปื้อนทำให้จำนวนนักท่องเที่ยวลดลงอย่างมาก ส่งผลให้รายได้แทบไม่มี ขอให้รัฐบาลเข้ามาช่วยเหลือเยียวยาโดยเร่งด่วน

“เหนื่อยครับ 2-3 วันกว่าจะได้งานสักครั้ง พานักท่องเที่ยวล่องเรือไปเที่ยวหมู่บ้านกะเหรี่ยงรวมมิตร ส่วนเรือที่ล่องมาจากท่าตอน ช่วงนี้ไม่มีเลย เงียบมาก คนหาปลาในแม่น้ำกกปกติมีเยอะมาก แต่ตอนนี้ไม่มีเลย ไม่มีใครอยากสัมผัสแม่น้ำกก” นายจำรัส อธิบายถึงความยากลำบากในการประกอบอาชีพ

ผู้เชี่ยวชาญชี้ทุนจีนเกี่ยวข้อง แนะเจรจานอกกรอบรัฐต่อรัฐ

ด้าน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ลลิตา หาญวงศ์ อาจารย์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และผู้เชี่ยวชาญด้านพม่า กล่าวถึงปัญหาน้ำปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำกกว่าเป็นปัญหาข้ามพรมแดนที่ซับซ้อน แม้หน่วยงานราชการจะยังหลีกเลี่ยงที่จะพูดถึง แต่ตนเชื่อว่าทุนจีนมีส่วนเกี่ยวข้องอย่างแน่นอน

ผศ.ดร.ลลิตา ชี้ให้เห็นว่า ในประเทศไทยเองก็เคยมีบทเรียนจากปัญหาการทำเหมืองทองที่ส่งผลให้ชาวบ้านล้มป่วยด้วยโรคแปลกๆ ดังนั้นไทยไม่ควรหลีกเลี่ยงที่จะพูดถึงต้นตอของปัญหา ซึ่งสามารถตรวจสอบได้จากภาพถ่ายดาวเทียม (Google Earth) ว่ามีเหมืองทองในรัฐฉาน

ผู้เชี่ยวชาญด้านพม่ารายนี้ให้ความเห็นว่า เนื่องจากต้นน้ำอยู่ในเขตว้า ซึ่งเป็นพื้นที่รัฐซ้อนรัฐ การเจรจาตามกรอบรัฐต่อรัฐ (G to G) ตามปกติ อาจไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้โดยตรง เพราะหากไทยเจรจากับกลุ่มว้าแดงโดยตรง รัฐบาลกลางพม่า (SAC) อาจไม่พอใจ ดังนั้น รัฐบาลไทยควรต้องออกจากกรอบเดิม และมุ่งเป้าไปที่การแก้ปัญหาให้ประชาชนไทยเป็นหลัก โดยอาจต้องเจรจากับประเทศจีนเพื่อกดดันบริษัทเหมืองทองของชาวจีนที่ดำเนินการอยู่บริเวณต้นแม่น้ำกกและแม่น้ำสาย

จากการตรวจสอบของ ผศ.ดร.ลลิตา พบว่า กองทัพสหรัฐว้า (UWSA) มีหน่วยงานที่ดูแลเรื่องการให้สัมปทานทำเหมืองแร่ ซึ่งเหมืองดีบุกในรัฐว้าใต้มีการให้สัมปทานมากขึ้นหลังการรัฐประหารในพม่า

ผู้ว่าฯเชียงราย เตรียมตั้งคณะทำงานขับเคลื่อนแก้ปัญหา

รายงานข่าวแจ้งว่า นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ในฐานะประธานลุ่มน้ำโขงเหนือ ได้เตรียมลงนามในคำสั่งแต่งตั้งคณะทำงานขับเคลื่อนการดำเนินการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำแม่น้ำข้ามพรมแดนลุ่มน้ำโขงเหนือ โดยคณะทำงานชุดนี้จะมีผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายเป็นประธาน และมีรองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายและรองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่เป็นรองประธาน

คณะทำงานประกอบด้วยผู้แทนจากหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง อาทิ ผู้บัญชาการทหารบกที่ 37, ผู้บัญชาการกองกำลังผาเมือง, ผู้อำนวยการสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1, นายอำเภอแม่อาย, นายอำเภอแม่สาย รวมถึงนักวิชาการจากสถาบันการศึกษาต่างๆ

คณะทำงานชุดนี้มีอำนาจในการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ปัญหาคุณภาพน้ำที่ส่งผลกระทบต่อแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำโขง รวมถึงจัดทำแผนงาน แนวทางการแก้ไขปัญหา ประสานงานกับหน่วยงานต่างๆ และส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน ชุมชน และภาคประชาสังคม ในการบริหารจัดการและฟื้นฟูทรัพยากรน้ำต่อไป