พนมเปญ, กัมพูชา – รัฐบาลกัมพูชาและประเทศจีนได้ลงนามในข้อตกลงมูลค่า 1.2 พันล้านดอลลาร์ เพื่อสนับสนุนทางการเงินสำหรับโครงการคลองฟูนันเตโช (Funan Techo Canal) ซึ่งเป็นโครงการขนาดใหญ่ที่มุ่งยกระดับประสิทธิภาพทางการค้า โดยการเชื่อมสาขาหนึ่งของแม่น้ำโขงใกล้กรุงพนมเปญไปยังท่าเรือบนอ่าวไทย สำนักข่าวของรัฐบาลกัมพูชาซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบโครงการนี้ ได้ออกประกาศเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา

ข้อตกลงการให้ทุนสนับสนุนโครงการคลองฟูนันเตโชนี้ ได้รับการลงนามเมื่อวันพฤหัสบดีที่ผ่านมา ในระหว่างการเยือนกัมพูชาอย่างเป็นทางการของประธานาธิบดีสี จิ้นผิง แห่งประเทศจีน ซึ่งเดินทางกลับประเทศเมื่อวันศุกร์ หลังจากเสร็จสิ้นภารกิจเยือน 3 ชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้แก่ เวียดนาม มาเลเซีย และกัมพูชา

โครงการคลองความยาว 151.6 กิโลเมตรนี้ เริ่มก่อสร้างไปแล้วเมื่อปีที่ผ่านมา แต่ได้หยุดชะงักไปไม่นานหลังพิธีวางศิลาฤกษ์เมื่อวันที่ 5 สิงหาคม โดยยังไม่มีการชี้แจงเหตุผลที่ชัดเจน ในขณะนั้น สมเด็จมหาบวรธิบดี ฮุน มาเนต นายกรัฐมนตรีกัมพูชา ได้กล่าวย้ำว่า คลองแห่งนี้จะถูกสร้างขึ้น “ไม่ว่าจะด้วยต้นทุนเท่าใดก็ตาม” พร้อมเน้นย้ำว่าโครงการนี้จะส่งเสริม “เกียรติภูมิแห่งชาติ บูรณภาพแห่งดินแดน และการพัฒนาของกัมพูชา”

ข้อตกลงดังกล่าวถูกระบุว่าเป็นสัญญารูปแบบความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน (Public-Private Partnership) โดยมีสมเด็จพิชัยเสนา เตีย บัน รองนายกรัฐมนตรีกัมพูชา เป็นผู้ลงนามในนามรัฐบาลกัมพูชา และคุณเอียง ซันลี จากบริษัท ฟูนันเตโช โคสตัล-อินแลนด์ วอเตอร์เวย์ จำกัด ซึ่งเป็นภาคเอกชนผู้ร่วมดำเนินงาน โครงการนี้พัฒนาภายใต้รูปแบบ Build-Operate-Transfer (BOT) โดยนักลงทุนชาวกัมพูชาถือหุ้น 51% และนักลงทุนชาวจีนถือหุ้น 49%

ตามประกาศเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา “คลองแห่งนี้จะสร้างเส้นทางเดินเรือทางน้ำภายในประเทศเชื่อมต่อสู่ทะเลแห่งใหม่ ซึ่งสามารถรองรับเรือบรรทุกสินค้าที่มีน้ำหนักบรรทุกถึง 3,000 เดดเวทตัน” โครงการจะครอบคลุมการขุดคลอง และการก่อสร้างประตูเรือ (Ship Locks) โครงสร้างพื้นฐานสำหรับการเดินเรือและโลจิสติกส์

คุณหวัง ถงโจว ประธานบริษัท ไชน่า คอมมิวนิเคชั่นส์ คอนสตรัคชั่น จำกัด (China Communications Construction Company – CCCC) กล่าวในประกาศว่า “ในฐานะเส้นทางเดินเรือทางน้ำภายในประเทศและโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมที่สำคัญในกัมพูชา โครงการ FTC (Funan Techo Canal) จะกลายเป็นเครื่องยนต์ใหม่ในการขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจของชาติ” เขาเสริมว่า “หลังจากสร้างเสร็จ จะช่วยลดต้นทุนด้านโลจิสติกส์โดยรวมในกัมพูชาได้อย่างมาก และส่งเสริมอุตสาหกรรมของกัมพูชาให้ก้าวไปสู่ระดับกลางถึงระดับสูงของห่วงโซ่คุณค่า”

บริษัท ไชน่า คอมมิวนิเคชั่นส์ คอนสตรัคชั่น จำกัด เป็นบริษัทแม่ของบริษัท ไชน่า โรด แอนด์ บริดจ์ คอร์ปอเรชั่น ซึ่งเป็นผู้รับเหมาก่อสร้างโครงการนี้ตั้งแต่แม่น้ำบาสแซคไปจนถึงจังหวัดแกบ ซึ่งเป็นจังหวัดชายฝั่ง บริษัทรัฐวิสาหกิจขนาดใหญ่แห่งนี้เคยเผชิญกับการตรวจสอบอย่างเข้มข้นจากข้อกล่าวหาว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับเรื่องอื้อฉาวทางการเงิน นอกจากนี้ยังถูกสหรัฐอเมริกาขึ้นบัญชีดำจากการมีบทบาทในการช่วยเหลือ กองทัพจีนสร้างและเสริมกำลังทหารบนเกาะเทียม ในทะเลจีนใต้

ตามประกาศเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา คาดว่าคลองแห่งนี้จะสร้าง “งานโดยตรงและทางอ้อมในกัมพูชาได้มากถึง 50,000 ตำแหน่ง”

นักวิจารณ์หลายคนแสดงความกังวลว่า คลองแห่งนี้อาจส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อ รูปแบบการไหลหลากตามธรรมชาติของแม่น้ำโขง การหยุดชะงักนี้อาจนำไปสู่ภาวะภัยแล้งที่เลวร้ายลง และการลดลงของตะกอนดินที่อุดมด้วยสารอาหาร ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการผลิตข้าวในพื้นที่สามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงของประเทศเวียดนาม ซึ่งเป็นภูมิภาคที่หล่อเลี้ยงผู้คนหลายล้านคนและเป็นผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่ของโลก

อย่างไรก็ตาม ประกาศการลงนามระบุว่า “การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อมอย่างเข้มงวด ซึ่งดำเนินการโดยผู้เชี่ยวชาญ 48 คน ได้ยืนยันว่ามีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด”

นอกจากนี้ยังเสริมว่า รัฐบาลกัมพูชามุ่งมั่นที่จะลดการโยกย้ายถิ่นฐาน “ด้วยการออกแบบเส้นทางที่หลีกเลี่ยงชุมชนหนาแน่นและแหล่งวัฒนธรรม” และ “กระบวนการจ่ายค่าชดเชยและการปรึกษาหารืออย่างรับผิดชอบกำลังดำเนินการอยู่”