สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสสเทโว) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 12 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ทรงเป็นพระคณาจารย์ผู้มีชื่อเสียงโด่งดังในการสร้าง ‘พระกริ่ง’ อันทรงคุณค่า ซึ่งยังคงเป็นที่แสวงหาของนักสะสมพระเครื่องจนถึงปัจจุบัน

พระองค์ทรงสร้างพระกริ่งรุ่นแรกในปีพุทธศักราช 2411 ในโอกาสที่ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ในราชทินนามที่ ‘พระเทพโมลี’ พระกริ่งที่สร้างขึ้นมามีเอกลักษณ์เฉพาะคือมีเสียงเขย่าดังกังวาน และไม่มีร่องรอยการเจาะคว้านให้เห็น

มวลสารที่ใช้ในการสร้างพระกริ่งตามสูตรโบราณประกอบด้วยโลหะมีค่าหลายชนิด ได้แก่ ชิน, จ้าวน้ำเงิน, เหล็กละลายตัว, ทองแดงบริสุทธิ์, ปรอท, สังกะสี, ทองแดง, เงิน และทองคำ นำมาหล่อหลอมเป็นเนื้อนวโลหะ ซึ่งเมื่อแรกสร้างจะมีสีสีนากสุก แต่เมื่อเวลาผ่านไปจะเปลี่ยนเป็นสีดำมันวาวคล้ายปีกแมลงทับ

‘พระกริ่งเทพโมลี’ มีขนาดสูง 4.2 เซนติเมตร ฐานกว้าง 2 เซนติเมตร มีจำนวนการสร้างน้อยมาก โดยสร้างเพียงสองครั้งในปี พ.ศ.2441 และ 2442 รวมแล้วไม่เกิน 20 องค์เท่านั้น

สมเด็จพระสังฆราชแพ ทรงประสูติเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ.2399 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราชเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ.2481 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ.2487 สิริพระชนมายุ 89 พรรษา

พระกริ่งที่สร้างในสมัยสมเด็จพระสังฆราชแพ มีหลายรุ่นด้วยกัน เช่น พระกริ่งธรรมโกษาจารย์, พระกริ่งพรหมมุนี, พระกริ่งพุฒาจารย์ และรุ่นสุดท้ายคือ ‘พระกริ่งเชียงตุง’ ที่สร้างในปี พ.ศ.2486 ซึ่งล้วนเป็นที่นิยมสะสมในวงการนักสะสมพระเครื่อง